Qızıl çıxarılması keçmişin bir parçası olmalıdır - Gədəbəy, Azərbaycan/Gold extraction should be part of the old - Gadabay case, Azerbaijan

Photo courtesy: ecofront

AZE: 

Mədənçilik dünyanın ən zərərli sahələrindən biri hesab olunur. Bu məqamda qızıl hasilatı xüsusi yer tutur. Bu parlaq metala tələbat yüksək səviyyədədir və onun çıxarılmasının ətraf mühitə çox mənfi təsiri var. Sübut edilmişdir ki, qızıl hasilatının aparıldığı ərazilər, onun sağlamlığa və ətraf mühitə təsirləri çox böyükdür. Civə və siyanid qızılın çıxarılması prosesində istifadə olunan ən geniş yayılmış iki kimyəvi maddədir. Qızıl hasilatının daha çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə həyata keçirildiyini nəzərə alsaq, ətraf mühitə təsirin düzgün qiymətləndirilməsinin aparılması, ekoloji standartlara riayət edilməsi və ya azaldılması xərclərinin ödənilməsi əsasən mövcud deyil və ya zəif aparılır. Civə təbii olaraq meydana gələn elementdir, lakin insan fəaliyyəti nəticəsində ətraf mühitə yayılan civə ölümcül ola bilər. Böyük miqyaslı mədənlərdə istifadə olunan siyaniddən fərqli olaraq, hələ də qızıl mədən sənayesində, xüsusən kiçik miqyaslı mədənlərdə istifadə olunur. Həm əsasən çayları, qrunt sularını çirkləndirir və suyun axıcı bir maddə olduğunu nəzərə alsaq, zəhər daha geniş ərazilərə asanlıqla yayıla bilər. Nəticədə, sudan asılı olan həyat çirklənmə təhlükəsindədir.

⚠️Bəs, Azərbaycanın Gədəbəyin Söyüdlü kəndində qızıl mədənində nə baş verir? Tərkibində 6 milyon m3 zəhərli tullantı olan süni şəkildə yaradılmış sianid gölünün yerli sulara sızmağa başlaması ehtimalı yüksəkdir. İşlə bağlı əsas araşdırma və ya məlumat yoxdur, lakin yerli sakinlər yardılmış süni gölün onların sağlamlıqlarına mənfi təsir göstərməyə başladığını deyirlər. Həmçinin, ecofront, yerli ekoloji təşəbbüsə görə, "süni göl hətta ən primitiv izolyasiya alətləri ilə tam izolyasiya edilməmişdir" ki, bu da gölü bölgənin ətraf mühiti üçün ikiqat təhlükəli edir və dağılmaya səbəb olur.

Zəif izolyasiya ilə yanaşı, bu zəhərli göldən yaranan digər çoxsaylı problemlər də ola bilər:

✔️Göl demək olar ki, doludur və güclü yağışlar istənilən vaxt daşqınlara səbəb ola bilər

✔️Bütün rayonun içməli su təchizatına təhlükə yaradan Şəmkir çayının qolunun yaxınlığında tikilmişdir.

✔️Sianidin qoxusu bölgədə kifayət qədər açıqdır və nəfəs almaqda çətinlik yaradır.

✔️Göldə təkcə sianid deyil, bir çox başqa toksinlər də var

✔️Ərazidə ikinci sianid anbarının tikilməsi planı var...

Artıq sübut edilmişdir ki, siyanidin və çirklənmənin sağlamlıq nəticələrinə xərçəng, beyin zədəsi, sinir və ürək zədələri daxildir, lakin bunlarla məhdudlaşmır. Uşaqlarımız üçün daha təhlükəsiz mühitə sahib olmaq istəyiriksə, iqtisadiyyatımızın bir hissəsi yalnız daha təmiz sənaye və xidmətlər olmalıdır. Gədəbəyin bu zəhərli sənayedən başqa iqtisadi baxımdan təklif edəcəyi daha çox şey var. Onun tarixi, təbiəti, aqrobiznesi var ki, yüz minlərlə turisti cəlb edə bilər, uzun müddətdə milyonlarla insana daha az çirkləndirici xidmət göstərə bilər. İqlim dəyişikliyi haqqında ən çox danışdığımız bir dünyada çirklənmə, hələ də çirkləndirən sənayelər yüksək səviyyədədir və yerli icmalar ən çox əziyyət çəkənlərdir.

ENG:

Mining in general is considered one of the most damaging industries in the world. In this instance, gold mining has special place, demand for this shiny metal is on a high rise and meantime, it’s extraction has tremendous negative environmental implications. It’s proved that, areas where gold mining is conducted, its hazardous health and environmental implications are immense. Mercury and cyanide are two most common chemicals used during the extraction process of gold. Considering that gold mining mostly is carried out in developing countries, conducting proper environmental impact assessment, following environmental standards or bearing abatement costs are mostly non-existent or poorly done. Mercury is naturally occurring element, however mercury which is spread into the environment as a result of human activity can be fatal. It is still commonly used in gold mining industries, specifically in small scale mines, unlike from cyanide which is used in large scale mines. Both predominantly, contaminate rivers, groundwaters and considering that water is a flowing matter, the toxic can spread to the wider territories easily. Consequently, life which is dependent on water is threatened by the contamination.

So, what’s happening in a gold mine in Soyudlu village of Gadabay, Azerbaijan? There are high chances that artificially created cyanide lake containing 6 mln m³ of toxic waste started to leak into the local waters. There is lack of ground research or data on the case, however locals say that they started to experience adverse health effects. Also, according to the ecofront, local environmental initiative, ‘the artificial lake wasn't fully insulated by even the most primitive insulation tools’, which makes the lake double hazardous for the environment of the region, fostering spillage. Along with poor insulation, there might be other multiple challenges arising from this poisonous lake:

• Lake is almost full and heavy rains can cause floods anytime
• It was built in the proximity of the tributary of Shamkir river, which endangers drinking water supply of the whole region
• The smell of the cyanide is fairly obvious in the area, causing breathing challenges
• The lake contains not only cyanide, but also many other toxins
• There is a plan of to build second cyanide storage dam in the area…

It is already proven that, health implications of cyanide and contamination include but are not limited to cancer, brain damage, nerve and heart damage. If we want to have safer environment for our children, only cleaner industries and services should be part of our economies. Gadabay has a lot to offer from the economic aspect, than this toxic industry.  It has the history, nature, agribusiness which can allure hundred of thousands of tourists, in the long run can serve to millions of people in a less polluting way. In a world where we are the most talking about climate change, pollution, still polluting industries are on high rise and local communities are the ones who suffers the most.